این روزها همه تلاش میکنند تا با شرایط شیوع ویروس کرونا (کووید 19) سازگار شوند و این مسئله شامل رهبران کسب و کار هم میشود. در روزهای گذشته، سوالات زیادی از مدیران عامل شنیدهایم و اقداماتی را از سوی آنها مشاهده کردهایم. ما در این مقاله ایران مدیر چندین عمل فوری و همچنین چندین سوال حیاتی را برای مدیران عامل توصیه میکنیم که از اهمیت بالایی برخوردارند تا بتوانند با استفاده از آنها برای مدیریت کسب و کار در بحران ویروس کرونا برای روزهای پیش رو برنامهریزی کنند.
شیوع ویروس کرونا (کووید 19) یک وضعیت غیرقابلپیشبینی برای دولتها، شرکتها و جوامع مختلف ایجاد کرده است. رهبران کسب و کار باید فوراً و با دقت تصمیم بگیرند و پاسخگو باشند. این یک لحظه کلیدی برای رهبران است تا پا پیش بگذارند و کار صحیح را برای محافظت از افراد، مشتریان و شرکت انجام دهند. مدیران عامل باید:
یک اتاق پاسخ سریع همراه با ارتباط فوری ایجاد کنید
تمام رهبران باید از بهروزرسانیهای روزانه (و در برخی موارد ساعتی) در خصوص وضعیت بازار، عملیات مختلف و مشکلات مهم پیش روی شرکت، باخبر باشند. فهرست مشکلات به صورت مداوم تغییر میکند لذا باید یک اتاق پاسخ مجازی و فضای تصمیمگیری داشت (که احتمالاً هم آنلاین خواهند بود) که در آن افراد بتوانند چند بار در روز جمع شوند و بر روی مشکل مورد نظر کار کنند. رهبران برای مدیریت کسب و کار در بحران ویروس کرونا باید یک استراتژی ارتباط تعریف کنند: چه کسی با چه کسی ارتباط برقرار میکند؟ و به چه میزان؟ مخاطبان افراد شما، تیم رهبری، مشتریان و شرکای تجاری خودتان هستند.
بر روی مباحث اصلی، سود و زیان و گردش پول، تست حساسیت انجام دهید
برای 5 بازار اصلی خود مدلسازی دقیقی ایجاد کنید تا بتوانید نحوه پیشرفت آنها را تخمین زده و نکات حساس در سود و زیان (P&L) شرکت را بررسی نماید. همانند فهرست مباحث بحرانی، این مسئله هم نیازمند یک مدل چابک (agile) میباشد. این قسمت باید هر 48 ساعت بعد از بروز بحرانها، به روز شوند.
فوریتهای تجاری را در اولویت قرار دهید
حتی در این شرایط رکود اقتصادی شدید، میتوان رشد داشت. این رشد در کجا به وجود میآید؟ به صورت آنلاین؟ یا در انتخابکردن مشتریان یا نواحی جغرافیایی خاص؟ شما رهبران برای مدیریت کسب و کار در بحران ویروس کرونا باید تیمهای پیشرو خود را با فرصتهای جدید در هر مکان و به هر شکلی که میتوانند، تجهیز کنید. آنها باید یک شیب سریع به سمت کانالهای فروش آنلاین ایجاد کنند تا بتوانند شرکت را از حالت آفلاین به آنلاین تبدیل کنند؛ این مسئله علاوه بر کانالهای مصرفکننده و فروش مجدد، فروش B2B را هم در بر میگیرد.
در این شرایط بحران تنها مدلهای چابک (agile) و خلاقانه جواب میدهند: اگر آمادگی کافی ندارید یا اگر شرایط به صورت ناگهانی تغییر میکنند، عملیات تجاری باز هم باید پاسخ مناسبی ارائه کند. استرس ناشی از بحران و شرایط دورکاری، این مسئله را سختتر میکند اما به همان نسبت، اهمیت بالاتری هم خواهد داشت.
به مشتریان خود وفادار بمانید
وفاداری فقط یک موضوع مهم برای شرکت نیست؛ بلکه یک امر ضروری برای شما و تیم رهبریتان است. مشتریان شما تحت استرس مشابه با شما قرار دارند. اگر بتوانید با ارائه راهحلهایی که تفاوت ایجاد میکنند، به وفادارترین مشتریان خود کمک کنید، ارتباطات را تقویت خواهید کرد و ارتباطات نزدیکتر شما بعد از این شرایط بحرانی، بیشتر باقی خواهند ماند.
برنامههای عملیاتی احتمالی ایجاد کنید
انعطافپذیری عملکردهای سیستم در شرایط بحرانی برای رسالت و بقای شرکت حیاتی هستند. حتی اگر بسیاری از فعالیتهای خود را تعطیل کردهاید (به عنوان مثال شعبههای خردهفروشی یا بخشی از کارخانههای تولیدی)، سیستمهای پشتیبان و آنلاین شما برای تأمین نیازهای مشتری، باید همچنان به صورت پویا و فعال باقی بمانند. تعیین کنید که برای ایجاد و حفظ زنجیره عملیات و تأمین، چه کارهایی لازم است؛ مثلاً باید نحوه فعالیت نیروی کار در شرایط بیماری یا عفونت را مشخص نمایید.
از افراد خود محافظت کنید
سلامت و بهداشت اولویت اصلی مدیریت کسب و کار در بحران ویروس کرونا است: اگر افراد شما سالم نباشند، شرکتی نخواهید داشت. شرایط دورکاری یا همان کار از راه دور را ایجاد کنید تا کارکنانتان بتوانند به صورت اثربخش و با بهرهوری کار کنند و در همین حال، فاصله اجتماعی لازم را حفظ نمایند.
با کارکنان خود در ارتباط باشید
در این شرایط بحرانی رهبران و کارکنان باید به صورت مداوم برای رسیدن به اهداف شرکت در ارتباط باشند. به اضطراب کارکنان خود اهمیت دهید. با آنها صادق و شفاف باشید و مشخص کنید که نگرانیهای مشترکی دارید اما به آنها یادآوری کنید که این مشکل را به عنوان یک تیم پشت سر خواهید گذاشت. برای محقق شدن چالشهای عملی، چند مرحله را دنبال کنید: برای مثال از کارمندانی که پدر یا مادر هستند و باید از کودک خود محافظت کنند، پشتیبانی کنید و برای فرزندان آنها آموزش خانگی فراهم کنید تا آنها بتوانند بدون نگرانی مسئولیتهای خود را در محل کار بهتر انجام دهند.
تصمیم بگیرید که در این شرایط پر اضطراب، چه میزان انعطافپذیری را میتوانید فراهم کنید. شما رهبران برای مدیریت کسب و کار در بحران ویروس کرونا باید مبتکر باشید. در چین، یک شرکت اقدام به استفاده از آواز، رقص، رقابتهای ورزشی و کلاسهای یوگا به صورت آنلاین کرد؛ تمام این کارها باعث ایجاد ارتباط بین افرادی میشود که در خانه تنها ماندهاند. به یاد داشته باشید که این وضعیت را ادامه دهید تا بهترینها را در این زمینهها شناسایی کنید و با آنها ارتباط نزدیکی داشته باشید.
هزینه را تا حد امکان کاهش دهید
حرکات قاطع اما محتاطانهای را انجام دهید. افزایش حقوق را متوقف کنید، استخدام جدید را حذف کنید، کارمندان ضعیفتر را کاهش دهید، هزینههای مربوط به رویدادهای لغو شده را ذخیره کنید و بازاریابی را در هفتههای اوج شیوع تا حد زیادی کاهش دهید. در همین زمان، اهرمهای هزینه را شناسایی کنید تا در هنگام نیاز از آنها کمک بگیرید. آیا بازاریابی را به حد قابلتوجهی کاهش میدهید یا حتی برخی از هزینهها را لغو میکنید تا ذخیره بیشتری داشته باشید؟ آیا رونمایی از محصولات جدید را متوقف یا حذف میکنید؟ آیا دفاتر را تعطیل میکنید؟ آیا تامین همیشگی شرکت خود را تا حد زیادی کاهش میدهید؟ از تامینکنندگان خود چه میزان انتظار خواهید داشت؟ امروز خود را برای بدترین سناریوهای فردا آماده کنید. اکنون به سرمایه کافی نیاز دارید.
روی مدیریت هزینه تمرکز کنید تا نقدینگی خود را بالا ببرید
در این شرایط بحرانی ویروس کرونا استراتژی مالی شما باید حفظ پول باشد. صندوق ذخیره ایجاد کنید و پروژههایی را که دارای هزینه سرمایه (capex projects) و هزینه عملیاتی (opex projects) هستند به تعویق بیاندازید. نقدینگی باید تنها تمرکز شما باشد. باید در نظر داشته باشید که کدام شریک تجاری به اندازه کافی برای زنجیره ارزش شما مهم است و به همین دلیل ارزش بیشتری برای پشتیبانی و کمک به بقای آنها وجود دارد.
به صورت انحصاری حرکت کنید تا برتری داشته باشید
فقط افراد پیشرو در شرکت شما نیستند که باید به دنبال فرصتهای جدید باشند. حتی در زمانهای سخت باید تا حد ممکن به دنبال روشهایی برای گرفتن سهم بازار باشید. نتیجه تغییرات رفتاری شما است که باعث میشود مشتریان به سمت بازار آنلاین شما حرکت کنند یا به طور کلی کانالهای دیگری را دنبال نمایند. ضمن این که شرایط میتوانند به شما اجازه دهند داراییهای جدیدی خریداری کنید و پرتفوی بهتری داشته باشید.
برای مدیریت کسب و کار در بحران ویروس کرونا سیستمهای IT خود را تقویت کنید
در این شرایط بحرانی زیرساختهای IT شما تحتفشار قرار میگیرند زیرا اغلب نیروی کار شما به دورکاری تغییر میکنند و دیگر فعالیتهای مهم (مثل امور مالی و سرمایهگذاری) هم به ارتباطات مجازی بیش از پیش نیاز پیدا میکنند. این تغییر شکل احتمال اختلال در فعالیتهای شما را بالا میبرد و ممکن است سیستمها را نسبت به حملات سایبری حساس و آسیبپذیر نماید. مطمئن شوید که سیستمهای IT و امنیت سایبری شما توانایی چنین چالشهایی را دارند.
یادتان باشد که کار خود را به خوبی انجام دهید
وضعیت اضطراری به این معنی است که همه ما- و سازمان هایمان- فراخوانده شدهایم تا وظیفه خود را برای جامعه به طور کامل انجام دهیم. جامعه خود را به خاطر داشته باشید و به آنها کمک کنید. فرصتهای رایگان را شناسایی کنید و با این کار تواناییهای سازمان خود را ارتقا دهید و شهرت آن را در جامعه بیشتر کنید و این یک کار صحیح در راستای مدیریت کسب و کار در بحران ویروس کرونا خواهد بود.
مراحلی که گفته شد، فوری و ضروری هستند اما کافی نخواهند بود. مدیران عامل برای آنچه که بعد از شیوع اتفاق میافتد نیاز به برنامهریزی دارند. جهان بعد از ویروس کرونا (کووید 19) بسیار متفاوت خواهد بود. تغییرات کلیدی و اساسی چه هستند و شما شرکت خود را برای این واقعیت تغییر یافته چگونه آماده میکنید؟ حال در این موقعیت سوالات اصلی وجود دارند که برای ایجاد ضرورتهای بلند مدت باید از خود بپرسید.
نوع (شکل) بهبودی چگونه است؟
چند سناریوی بهبودی برای مدیریت کسب و کار در بحران ویروس کرونا وجود دارد. چین بهبودی از نوع V را دنبال میکند؛ یک سقوط شدید که با بازگشت و بهبود شدید به سطح عادی کسب و کار همراه میشود. ژاپن، کره، هنگ کنگ و سنگاپور همگی مسیر چین را دنبال میکنند. اروپا و امریکا درباره «صاف کردن منحنی» صحبت می کنند، یعنی کمکردن میزان عفونت به جای از بین بردن آن. صاف کردن منحنی ممکن است در بعضی جاها تنها گزینه باشد، اما این به معنی جدولزمانی طولانیتر و یک بازگشت طولانی با چندین فصل یا شاید چندین سال خواهد بود. مدیران عامل به منظور ارزیابی نحوه تحول بهبودی باید نشانههای اولیه و ترندهای در حال توسعه را تماشا کنند و سپس برای بازگشت به حالت عادی باید منابع شرکت و سرمایهگذاری را همگامسازی کنند.
چه تغییرات خوبی به وجود خواهد آمد؟
بسته به این که این ویروس تا چه زمانی ادامه خواهد داشت و شدت تاثیرات آن چقدر خواهد بود، چالشهای بلند مدت هم برای مدیریت کسب و کار در بحران ویروس کرونا وجود خواهد داشت. بعد از رفع شدن کامل مشکل، آیا مشتریان به الگوهای رفتاری قبلی خود باز خواهند گشت (خرید از فروشگاههای کوچک یا رفتن به رویدادها) یا به فعالیت آنلاین ادامه خواهند داد (از اجتماعات شلوغ دوری میکنند)؟ آیا فرصتهای جدید به وجود خواهد آمد (مثل التزام جدید به سلامتی و حال خوب)؟ آیا مشتریان B2B الگوی خرید خود را تغییر خواهند داد تا به صورت کاملا آنلاین خرید را دنبال کنند؟
زنجیره تامین چگونه فعالیت میکند و چه تامینهای جدیدی به وجود خواهد آمد؟ آیا الگوهای سفر به شکلی تغییر میکنند که روی کسب و کار تاثیر بگذارند؟ نقش آینده رویدادهای فیزیکی و دیگر اشکال سنتی بازاریابی و تبلیغات چه خواهد بود؟ با توجه به تقاضا برای سیستمهای مراقبت بهداشتی و بیمه، هزینههای بیمه سلامت چه میزان تغییر میکنند و چه تاثیری بر روی دیگر موارد خواهند گذاشت؟
در حال حاضر، هیچکدام از ما نمیتوانیم بگوییم که آینده به چه صورت شکل خواهد گرفت. اما با سریع اقدام کردم، اتخاذ تصمیمات و حرکات فوری و پرسیدن سوالات مهم و بلندمدت (و انجام آنها در همه زمانها در طول شیوع)، شما و سازمانتان برای آینده آمادگی بهتری پیدا خواهید کرد. از شما رهبران میخواهیم که نقطهنظر صحیحی برای رهبری داشته باشید و از این آزمون سخت به خوبی عبور کنید.