ایران، مدیر خوب میخواهد
آموزش فن بیان یکی از کلیدهای موفقیت در توسعه فردی است. همه ما دوست داریم سخنرانان قهاری باشیم و با کلام خویش شنوندگان و حضار را میخکوب کنیم. به‌احتمال‌زیاد خودمان هم چنین برداشتی از سخن راندن خود داریم اما در واقعیت ما با تعداد زیادی متخصص روبرو هستیم که عملاً فاقد مهارت‌های فن بیان و سخنوری هستند و بر صدای خویش و نحوه بیان کلمات، تسلطی ندارند.
ایران مدیر در این مقاله آموزش فن بیان ، به پنجمین عامل اثرگذار برای داشتن گفت‌وگوی اثرگذار می‌پردازد. در مقالات پیشین در مورد لباس پوشیدن، نحوه ایستادن، ارتباط چشمی و حالات چهره صحبت کردیم و در این مقاله به آموزش فن بیان و صدا به‌عنوان اصل پنجم از اصول 9 گانه رفتاری می‌پردازیم.
در این مقاله شما با تکنیک‌های صداسازی آشنا می‌شوید و از اهمیت لحن و انرژی موجود در صدایتان برای مخاطبین آگاه می‌شوید. همچنین در پایان مقاله تمریناتی آورده شده است که می‌تواند به شما در یادگیری مهارت‌های فن بیان، کمک کند.
تعدادی زیادی از اساتید و متخصصان نامدار را می‌شناسم که افراد برای دیدن آن‌ها حاضرند از شهرهای کوچک به سمت تهران حرکت کنند و در سمینارهای ایشان شرکت نمایند؛ اما همین افراد مشتاق، بعد از گذشت 10 الی 20 دقیقه از سخنرانی متخصصان مذکور، یا به خواب می‌روند و یا به حالتی درمانده و خسته بر روی صندلی خود جا خشک می‌کنند.
در محیط کار هم دقیقاً همین اتفاق روی می‌دهد. برخی از افراد دارای انرژی زیادی هستند که این انرژی در کلام آن‌ها خودنمایی می‌کند و شما به‌محض صحبت با آن‌ها تحت تأثیر نفوذ کلام آن‌ها قرار می‌گیرید. البته شمار این افراد کم هستند و بیشتر با افرادی مواجهیم که نمی‌توانند کنترلی بر صدا و نحوه سخن گفتن خود داشته باشند!
برای شروع آموزش فن بیان ، بیایید نگاهی به وضعیت فعلی شما در کنترل صدا داشته باشیم. با دقت به سؤالات و گزاره‌های زیر بیندیشید و به سؤالات پاسخ بله یا خیر بدهید:
- آیا هنگام گفت‌وگو، پیام خود را با حالتی شیوا و رسا بیان می‌کنید یا خیلی ساده فقط صحبت می‌کنید؟
- آیا از این موضوع آگاه هستید که صدایتان گاهی اوقات یکنواخت و کسل‌کننده می‌شود؟
- آیا نسبت به نوع صدای خود آگاهی دارید؟
- آیا تابه‌حال کسی از صدای شما و نحوه بیان شما تعریف یا انتقادی کرده است؟
- آیا نحوه بیان شما در پشت تلفن یا مواقع عادی متفاوت است؟
- آیا از تأثیر لحن صدایتان را بر روی محتوای پیامی که قصد انتقال آن را دارید، مطلع هستید؟
- آیا تابه‌حال در مورد تصویر ذهنی که از شنیدن صدای فردی پشت تلفن برایتان ایجاد شده است، فکر کرده‌اید؟
گام اول در تغییر رفتار، آگاهی از وضع موجود است. به سؤالات بالا با دقت بیندیشید. اگر پاسخ شما به اکثر سؤالات خیر است و معمولاً توجهی به لحن بیان خود ندارید، نیاز دارید که بر آموزش فن بیان و روی صدا خود کار کنید. به‌احتمال‌زیاد شما معتقدید که مخاطب پیام درست را می‌گیرد و لحن و صدا چندان تأثیری ندارد، اما این باوری نادرست است که شما می‌بایست همین الان آن را اصلاح نماید.
در ادامه مقاله آموزش فن بیان سعی می‌کنیم تا کاربرد صدا به‌عنوان یکی از ابزارهای نفوذ بر دیگران را مورد بررسی قرار دهیم. شما خواهید آموخت که هنگام مکالمه حضوری، پشت تلفن و یا در موقع سخنرانی، چگونه صدایی تأثیرگذار و پرطنین ارائه دهید.
نکاتی در مورد صدا و لحن که باید در آموزش فن بیان جدی بگیرید
صدای شما، حامل انرژی است
لحن صدای شما باید انرژی شما را به مخاطب منتقل کند. اگر زمانی که در مورد مطلبی هیجان‌انگیز صحبت می‌کنید، هیجان خاصی در تن صدای شما وجود نداشته باشد، شما تنها به بیان کلمات می‌پردازید و هیجانی را منتقل نمی‌کنید.
شما می‌توانید صدای خود را در جلسات یا در زمان گفت‌وگوها ضبط کنید و بعد به کیفیت صدایتان و میزان انرژی که در آن موج می‌زند پی ببرید. لحن و آوا از کودکی در شخص شکل می‌گیرد و تغییر عادت به‌صورت یک شبه اتفاق نمی‌افتد، هر چند همانند سایر مهارت‌ها می‌توان آن را پرورش داد.
تأثیر گذاری را افزایش دهید
بر طبق مطالعات آماری، تأثیر پیام شما تا 84 درصد ناشی از آهنگ صدا و کیفیت آن است. 84 درصد عدد کمی نیست، به عبارتی شما می‌توانید با تغییر لحن خویش، اثربخشی کلام خود را به شدت بالا ببرید. این مطلب در زمانی که دیگران نمی‌توانند شما را ببینند، به‌خصوص در پشت تلفن می‌تواند حیاتی باشد.
فروشنده تلفنی را در نظر بگیرید که لحن صدایی ضعیف دارد و کیفیت صدای وی پایین است. آیا شما این ویژگی‌ها را به محصولی که وی در حال تبلیغ و معرفی است، منتقل نمی‌کنید؟ به‌احتمال‌زیاد محصول وی را همچون کیفیت صدای فروشنده، ضعیف و فاقد مزیت رقابتی ادراک می‌کنید.
نکته بسیار مهم این است که کیفیت صدا تنها مربوط به داشتن انرژی بالا نیست. بلکه صدایی باکیفیت است که با مود و یا حالت فرد در آن زمان همخوانی داشته باشد. اگر مخاطب ما تن صدای پایین دارد، صحبت با تن صدایی بالا و با انرژی بسیار بالا، می‌تواند وی را بیازارد.
برای درک بهتر این مسئله، به صدای گویندگان رادیو فکر کنید که در اول صبح، پرنشاط و باانرژی صحبت می‌کنند. معمولاً برای اکثر مخاطبین، چنین لحنی نه‌تنها انرژی‌بخش نیست، بلکه بسیار نخ‌نما و تصنعی است.
بنابراین کیفیت صدا یعنی تطابق با حال و هوای مخاطب در آن زمان و فهم این نکته که مخاطب آن چیزی را می‌شنود و دوست دارد که شباهت بیشتری با روحیات و حال درونی‌اش داشته باشد.
لحن را جدی بگیرید
در مقاله پیش در مورد تأثیر پوشش بر برداشت اولیه صحبت کردیم. زمانی که مخاطب شما را نمی‌بیند، لحن شما دقیقاً همان کارکرد پوشش و لباس را دارد. مردم در همان چند ثانیه اول از لحن صدای شما و نحوه گفت‌وگوی‌تان، مواردی را برداشت می‌کنند و تصمیم می‌گیرند که آیا این مطالب ارزش گوش دادن دارند یا خیر.
یکنواخت نباشید
برخی از افراد بسیار تند صحبت می‌کنند. برخی دیگر شمرده شمرده. برخی دیگر با صدای بلند و برخی با صدایی آرام. کدام حالت بهتر است؟ می‌توان گفت که هیچ‌کدام و بهتر بودن بستگی به موقعیت دارد. موارد بالا زمانی می‌توانند تأثیرگذار باشند که با یکدیگر ترکیب شوند و به‌اصطلاح تنوع ایجاد کنند.
به این مثال توجه کنید: اگر شما در صفحه‌ای که تایپ می‌کنید، برای نشان دادن اهمیت کلمات، همه لغات را با فونتی درشت تایپ کنید، بدین معناست که هیچ‌چیز را درشت تایپ نکرده‌اید. فونت درشت در کنار فونت کوچک نمایان می‌شود.
اگر به دنبال تأکید هستید و می‌خواهید مخاطب را جلب برخی از قسمت‌ها کنید، پس باید از لحنی متفاوت استفاده کنید. به‌صورت مبسوط در مقاله‌ای دیگر در مورد نحوه سخنرانی و تکنیک‌های تغییر لحن و جلب‌توجه، خواهم نوشت؛ اما به صورت ابتدایی در یاد داشته باشید که برخی توقف‌ها و کاهش تن صدا در میانه سخنرانی، می‌تواند مخاطبین را جذب کند.
برای اینکه این مطلب در ذهنتان جا بیفتد، به فروشندگانی بیندیشید که کلمات را به‌صورت رگباری و با صدای بلند بیان می‌کنند. شاید در ابتدا چنین روشی تسلط فروشنده بر محصول را نشان دهد اما خیلی زود این نوع گفتمان، تبدیل به موقعیتی آزاردهنده و فاقد کشش می‌شود.
روخوانی ممنوع
یکی از مواردی که منجر به بی‌حس شدن سخنرانی می‌شود، روخوانی صرف از نوشته یا خواندن مطالب از روی اسلاید هست. برای اینکه بتوانید به صدای خود روح دهید، تنها رئوس مطالب را بر روی کاغذ بنویسد و سعی کنید با توجه به حالات شنوندگان و حضار، مطالب را ادا کنید. البته چنین کاری نیازمند تسلط بالای شما بر موضوع سخنرانی است و نمی‌توان یک شبه به چنین مهارتی دست‌یافت.
تعدادی تمرین برای تقویت مهارت
در زیر به برخی تمرینات برای آموزش فن بیان اشاره می‌شود. تمرینات صدا بیش از هر مهارت دیگری نیاز به تکرار دارد و شما نمی‌توانید این تمرینات را خیلی سریع انجام دهید و از آن‌ها عبور کنید.
تکیه‌بر روی کلمات
جمله زیر را در نظر بگیرید:
«امروز روزی است که زندگی شما متحول می‌شود» سعی کنید این جمله را با خود تکرار کنید و هر بار بر روی یکی از کلمات جمله تکیه و تائید کنید. این تأکید را می‌توانید با بلند گفتن آن کلمه، کاهش تن صدا برای ادای آن کلمه یا تغییر سرعت در بیان آن کلمه نشان دهید. تمرینات خود را ضبط کنید و آن‌ها را گوش دهید و با بازخوردی که می‌گیرید، مجدداً تمرین را انجام دهید. معیار شما باید میزان اثرگذاری باشد.
زمانی که به تسلط آگاهانه رسیدید، جملات بلندتری انتخاب کنید و این کار را همچنان تکرار و ضبط کنید. شاید در ابتدا جملاتتان تصنعی و ساختگی به نظر برسد اما به‌مرور زمان و با تمرین، شما می‌توانید حالتی طبیعی و باورپذیر به جملاتتان بدهید.
صدای خوب و صدای بد
5 نفر از اطرافیان خود را که معتقدید لحنی شیوا و اثرگذار دارند را به همراه 5 نفر که معتقدید صدایی آزاردهنده و بیانی ضعیف دارند را در نظر بگیرید و بنویسید که چرا صدای خوب یا بدی دارند و علت آن را بیان کنید.
صدای خود را ضبط کنید
مؤثرترین شیوه برای آموزش فن بیان و تقویت تن و لحن گفت‌وگوی‌تان، ضبط صدا و شنیدن آن است. با کسب اجازه از افراد، صدای خود را در خلال گفت‌وگوها ضبط کنید و آن را با دقت تجزیه‌وتحلیل کنید. به‌عنوان یک ناظر بیرونی می‌توانید بهترین منتقد خود باشید. مؤثرترین شیوه برای تقویت صدا، گرفتن بازخورد از طریق ضبط صدای خودتان است.
تمرینات صدا
تنفس عمیق شکمی: به پشت دراز بکشید و یک‌بار به حالتی که همیشه تنفس می‌کنید، نفس بکشید، اگر در حین تنفس قسمت فوقانی بدن و سینه شما بالا آمد، نوع نفس کشیدن شما اشتباه است. اگر در حین این تمرین شکم شما متورم شد، شیوه تنفس شما درست است و به‌اصطلاح تنفس دیافراگمی یا عمیق شکمی دارید.
برای تمرین، کتابی بر روی شکم خود قرار دهید و سعی کنید از طریق تنفس به وسیله بینی، شکم خود و به دنبال آن کتاب را بالا بیاورید. این تمرین را روزانه 3 مرتبه انجام دهید تا بخشی از عادت شما شود.
تمرین صدا: بعد از تسلط بر نفس عمیق شکمی، این بار همان تمرین را انجام دهید و بعد از گرفتن هوا از طریق بینی (مرحله دم) و با کمی مکث، نفس خود را با صدای «دو…» یا «آ…» بیرون دهید. نکته این تمرین این است که صدای شما نباید قطع شود و یا اینکه در بین آن مجدداً نفس بگیرید. این تمرین را تا زمانی انجام دهید که صدایی که بیرون می‌دهید قابل شنیدن باشد.
فهرست اهداف شخصی در این زمینه
این بخش را جدی بگیرید چراکه تأثیر به سزایی در یادگیری شما دارد. با توجه به موارد مطرح‌شده در مورد صدا و لحن گفتار، 3 مورد از عاداتی که مایل به ترک آن‌ها هستید را برای خود مشخص کنید.
عادت اول:
عادت دوم:
عادت سوم:
سپس بنویسید که چه برنامه تمرینی برای اصلاح، تقویت یا تغییر هر یک دارید:
برنامه اصلاحی 1:
برنامه اصلاحی 2:
برنامه اصلاحی 3:
و در مقابل هر برنامه اصلاحی، زمان‌هایی که برای انجام آن تمرینات، در نظر گرفته‌اید را مشخص کنید.
سخن آخر
صدای شما، عصای معجزه‌گر شما است. این عصا به خصوص زمانی که مخاطب قادر به دیدن شما نیست، می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد. بر طبق مطالعات، لحن و صدای شما می‌تواند تا 84 درصد نفوذ و اثرگذاری شما را بهبود بخشد. در این مقاله آموزش فن بیان به بیان اهمیت صدا پرداختیم و تعدادی تمرین که واقعاً جوابشان را پس داده‌اند را، برای شما بیان کردیم.
آخرین باری که در سمینار یا کلاسی شرکت کردید چه زمانی بود؟ آیا کلاس خسته‌کننده و حوصله سر بر بود و یا برعکس، پرنشاط و روحیه‌بخش بود؟ به نظر شما لحن صدا تا چه میزان بر برداشت شما تأثیر گذاشته است؟ آیا صدا می‌تواند کلام شما را پرنفوذتر کند بدون آنکه محتوایی درخور و قابل‌تأمل داشته باشید؟ آیا شما مجموعه مقالات اخیر ما در مورد چگونگی داشتن گفت‌وگویی مؤثر را مطالعه نمودید؟ این مقالات در مورد 9 کد رفتاری با عناوین ارتباط چشمی، نحوه ایستادن، حالات چهره، لباس پوشیدن، شناخت خود، مهارت کلامی، جلب توجه مخاطب و شوخ طبعی است.
منبع:
How to Communicate Effectively
How to Talk to Anyone: 92 Little Tricks for Big Success in Relationships
