شناخت خود راهی به سوی مهارتهای توسعه فردی از جمله مهارتهای ارتباطی است. مهارتهای ارتباطی مهم هستند، تأثیرگذارند و میتوانند آینده شما را دگرگون سازند، بسیاری از افراد وقتی ریشه شکستهای خود را واکاوی میکنند، به فقدان مهارتهای ارتباطی میرسند. مهارتهای ارتباطی از سطح فردی و ارتباط فرد با خودش شروع میشود و تا سطح بین فردی، گروهی و سازمانی افزایش مییابد.
همانطور که متوجه شدید، ارتباط فرد با خودش مثبت یا منفی بودن این رابطه، بر سایر سطوح تأثیر میگذارد. در هشت مقاله گذشته، بهصورت تخصصی در مورد چگونگی داشتن گفتوگویی اثربخش گفتوگو کردیم. تمرینهای کاربردی را به همراه آموزشها ارائه کردیم که در صورت عمل به آنها، میتوانید از نتایج شگفتانگیز آن بهرهمند شوید.
ایران مدیر در این مقاله، بهعنوان نهمین و آخرین کد رفتاری، به بحث شناخت خود و ارتباط فرد با خودش میپردازیم و درنهایت بر مهارتها و مقالات اخیر مرور میکنیم. برای درک بهتر این مقاله، بهتر است داستان زیر را با دقت بخوانید.
میگویند در سرزمینی دوردست، تعدادی اردک در کنار تعدادی طاووس زندگی میکردند. اردکها در کنار یکدیگر و همراه با قوانین و مقرارت خود به راحتی زندگی میکردند. یکی از اردکها که کنجکاو بود، معمولاً بعدازظهرها به سمت قلمرو طاووسها نزدیک میشد و زیبایی و جمال آنها را نظاره میکرد.
اردک کنجکاو کمکم از جمع اردکها فاصله گرفت و بیشتر وقت خود را در پی طاووسها میگذراند؛ اما او اردک بود و طاووسها به او کاری نداشتند و معمولاً وی را نادیده میگرفتند. سرانجام فکری به ذهن اردک خطور کرد، او چندین پر از پرهای طاووس نر را به دم خود بست و صورت خود را نیز رنگ نمود و با این امید که جزئی از طبقه طاووسها شده است، به سمت آنها رفت و از دور با صدای بلند و با لبخند گفت:
سلام رفقا!
اما طاووسها سریعاً او را شناختند و وی را مجدداً پس زدند. اردک که تلاش فراوانی برای همانندسازی خویش با طاووسها کرده بود، و با چنین پاسخی مواجه شده بود، خسته و دلشکسته به سمت دیار اردکها حرکت نمود تا شاید در آنجا آرامش خاطری بیابد دوستانش به دورش بیایند و او را دلگرمی دهند.
اردک با همین ظاهر به سمت اردکهای دیگر حرکت نمود، اما اردکها با دیدن وی ترس و وحشت وجودشان را فرا گرفت و پا به فرار گذاشتند. درواقع اردکها او را نشناختند. چراکه او دیگر نه اردک بود و نه طاووس.
و اردک ماند و تنهایی و شخصیتی که خود او نبود…
داستان بالا، حکایت افرادی است که تنها در سطح ظاهری به دنبال تغییر هستند و با خواندن چندین مقاله، حتی مقالات خوب، نمیتوانند راه به جایی ببرند. درواقع این افراد تغییر را حس کردهاند، به این نتیجه رسیدهاند که زندگی فعلی و محیط فعلی را نمیخواهند و مایلاند به سمت موفقیت قدم بردارند اما راه اشتباه را برای رفتن انتخاب میکنند.
اما راهحل چیست؟ ما باید بدانیم که تغییرات از بیرون ظاهر نمیشوند و اگر هم ظاهر شوند، خیلی زود ما را رسوا خواهند کرد. ما باید تغییرات در سطح نگرش خود پیاده کنیم تا این تغییرات به سطح رفتار ما برسند و در رفتارهای ما شکوفا شوند.
برای مثال کسی که نسبت به مخاطبان خویش علاقه قلبی دارد و برای وقت و زمان آنها احترام قائل هست، سعی میکند بهترین کلمات و عبارات را با استفاده از اصول و کدهای رفتاری، برای نفوذ و اثرگذاری در مخاطبانش به کار برد.
اما فردی که از مخاطبین خود چندان دلخوشی ندارد و صرفاً مایل است حرفی را زده باشد، نمیتواند تأثیر شگفتانگیزی بر مخاطبین بگذارد. این فرد اگر شوخی کند، شوخیهایش برآمده از باطن پرکینه و حسادتش هست و اگر لبخند بزند، لبخندش غیرقابلباور و شبهه انگیز میشود.
اگر اردک قصه ما سعی میکرد ابتدا خودش را بشناسد و سپس با توجه به شخصیت و ویژگیهای رفتاریاش عمل مینمود، شاید جذابیت و کاریزمای بیشتری در بین همگروهها و چهبسا طاووسها مییافت.
شما باید اصیل باشید، در تمام شرایط ارتباطی خودتان باشید و به این خود اعتماد کنید. تواناییهای طبیعی و خدادادی خود را بشناسید و آنها را تقویت کنید و سعی کنید با شناسایی نقاط ضعف خویش، گامبهگام آنها را از بین ببرید (گفتیم گامبهگام و نه یکشبه). مجموع این کارها باعث میشود حس خود ارزشمندی یا عزت نفس شما افزایش یابد و بهصورت مستمر اثرگذارتر شوید
قبل از آنکه ادامه متن را بخوانید، برای دانستن وضعیت فعلی و شناخت خود ، سؤالات و گزارههای زیر را در نظر بگیرید و به آنها پاسخ بلی یا خیر دهید:
• آیا در هنگام سخنرانی برای تعداد کمی از افراد، احساس راحتی دارید؟ اگر تعداد افراد زیاد باشند چطور؟
• آیا با 4 مرحله سخنوری آشنا هستید؟
• آیا میدانید که در ارتباط با دیگران وقتی دچار فشار عصبی میشوید، چه تغییرات رفتاری بروز میدهید؟
• آیا سه مورد از قویترین مهارتهای خود در ارتباط برقرار کردن را میدانید؟
• آیا سه مورد از ضعیفترین مهارتهای خود در زمینه ارتباط برقرار کردن آشنایی دارید؟
• آیا تابهحال فهرستی از نقاط قوت و ضعف خود آماده کردهاید؟
اگر شما نقاط قوت و ضعف خویش را میشناسید و سعی میکنید بهصورت آگاهانه نقاط قوت را تقویت و نقاط ضعف را کمرنگتر نمایید باید به شما تبریک بگوییم. چراکه شما از شناخت خود و حس خودآگاهی خوبی برخوردار هستید.
در مقابل اگر از واکنشهای رفتاری و عصبی خود اطلاعی ندارید و نمیدانید تحتفشار، چه واکنشهایی بروز میدهید، بهاحتمالزیاد شما حس روشنی نسبت به خودتان و همچنین نقاط قوت و ضعفتان ندارید و میبایست قدم در مسیر خودآگاهی و تقویت شناخت خود نمایید.
نکاتی در مورد اصیل بودن که باید جدی بگیرید
در این قسمت، برای تقویت حس اصیل بودن بهمنظور تقویت کاریزما و نفوذ و جذابیت شخصیتان، اصولی را بیان میکنیم که توجه به این اصول میتواند راهگشا باشد. باید توجه داشت که این مقاله، نهمین مقاله از مجموعه مقالات چگونگی داشتن گفتوگویی جذاب است و شما میبایست مقالات قبلی را نیز مطالعه نمایید.
خودتان باشید
بانفوذترین و تأثیرگذارترین سخنرانان و رهبرانی که به ذهنتان خطور میکند را در نظر بگیرید. به رفتار و واکنشهای آنها دقت کنید. آیا آنها شبیه فرد دیگری هستند؟ آیا ظاهر و رفتارشان، شبیه هیچ فرد دیگری است؟
در هیچ یک از موارد بالا، شخصی را نمیتوانید بیابید که شبیه شخص دیگری باشد. هرکدام از این افراد نقاط قوت و ضعف خود را دارند و با توجه به آنها و شخصیت و منششان هست که توانستهاند اثرگذار باشند.
شما فردی منحصربهفرد هستید، بنابراین باید اصول را بیاموزید و سپس این اصول را با توجه به صفات شخصی خویش، شخصیسازی کنید. این کار فقط بر روی کاغذ اگرچه آسان به نظر میرسد اما در عمل و با وجود متغیرهای بسیار زیاد، کاری دشوار و زمانبر است.
خویشتن اصیل
مهارت اصیل بودن، بهاندازه 8 مهارت قبلی که تاکنون مورد بررسی قرار دادهایم مهم است. به همین منظور شما میبایست:
• نقاط قوت و ضعف خود را بشناسید و بپذیرید
• نقاط ضعف خود را به نقاط قوت تبدیل کنید
با توجه به مهارتهای رفتاری پیشین، سه مورد از خصوصیات رفتاری که جزو نقاط قوت شما محسوب میشوند را نام ببرید
1-
2-
3-
حالا سه نقطه ضعف خود را ذکر کنید. از ضعیفترین مورد شروع کنید
1-
2-
3-
برای شناخت خود یادگیری را آهسته و پیوسته دنبال کنید
شما میتوانید با استفاده از مقاله تقویت یادگیری، مفاهیم و آموزههای ارتباطی را که آموختهاید را به عمل تبدیل کنید. به مانند ورزشکاری مبتدی، نمیتوانید در روز اول شروع به تمرین، حرکاتی سنگین و پیچیده را با موفقیت انجام دهید.
شما باید بهصورت تدریجی مهارتهای شناخت خود را افزایش دهید و گامبهگام پیشرفت خود را اندازهگیری کنید. برای مثال وقتی صحبت از سخنرانی میشود، همه افراد ناخودآگاه ذهنشان به جمعیتی چند هزارنفری خطور میکند و به همین خاطر دستودلشان میلرزد. درحالیکه سخنرانی خوب، برای چند نفر از همکاران یا یک گفتوگوی خوب با همسرمان، میتواند نقطه شروعی قدرتمند باشد و با انجام و جدی گرفتن چنین کاری است که میتوانید زمانی برای چند هزار نفر سخنرانی کنید.
کمالگرایی را کنار بگذارید
هیچکس کامل نیست. کمال و به دنبال کمال بودن، همانند جستوجوی سراب کاری بیهوده و پوچ است. چیزی که درست است و حقیقت دارد رشد شخصی است. قرار نیست با خواندن چند کتاب و چند مقاله به یکباره استاد مسلم دوستیابی و ارتباطات شوید. از طرفی قرار نیست به این خاطر که عالی نیستید، دور مهارت نفوذ و گفتوگوی مؤثر را خط بکشید. به خودتان و داشتههایتان اعتماد کنید و سعی کنید تا دامنه نفوذ خود را بهصورت مستمر افزایش دهید.
از قانون مزرعه تبعیت کنید
اگر چند بذر سیب داشته باشید، میدانید که تبدیلشدن این چند دانه کوچک به درختی بزرگ که هرساله ثمر دهد، کاری زمانبر است که نیازمند چندین سال مراقبت است. بدینصورت که شما میبایست بذرها را بکارید و تا جوانه زدن بذرها صبر کنید و همینطور به مدت چند سال از این نهال کوچک مراقبت و مواظبت کنید. هیچ فرد عاقلی از چند بذر سیبی که سال پیش کاشته است، توقع ثمر دادن ندارد و همه میدانند که باید ابتدا زحمت بکشند و مراقبت کنند تا بتوانند میوه این زحمات و مراقبتها را برداشت کنند.
اما در زمینه مهارتهای شناخت خود و تقویت مهارتهای ارتباطی، همه افراد به بیماری نتیجه زودرس مبتلا هستند. هیچکس مایل نیست برای تقویت این مهارت زحمت بکشد. هیچکس نمیخواهد شاهد جوانه زدن تلاشهایش باشد و گامبهگام این تلاشها و نتایج اندک را مراقبت نماید. همه به دنبال تلاش اندک و نتیجه فوری هستند. درواقع افراد در اینجا قانون مزرعه را از یاد میبرند و درنتیجه هیچوقت به میوه زحماتشان دست پیدا نمیکنند.
تمرین برای تقویت مهارت
یکبار دیگر به مقالات پیشین برگردید و پاسخهای خود به سؤالات را مرور کنید. حال بهصورت کلیتر به 8 مهارت گفتهشده فکر کنید، در کدام یک از مهارتها شما تاکنون خوب عمل کردهاید؟ در کدام مهارت ضعیف عمل کردهاید؟
این موارد را از دوستان صمیمی خود بپرسید و نظر آنها را با نظر خود مقایسه کنید. به تدریج باید شکاف میان نظر شما به نظر دیگران کاهش یابد و به عبارتی شما دارای هویت یکپارچه و تأیید شدهای باشید.
سخن آخر
میگویند حرف زدن در جمع، یکی از ترسهای بزرگ افراد است. چه در کار فروش باشید و چه مدیر یک شرکت کوچک، شما به مهارتهای ارتباطی نیازمندید. این مقاله نهمین و آخرین مقاله از مجموعه مقالات در مورد چگونگی داشتن گفتوگویی مؤثر است. در این مقاله به اصلی بنیادین یعنی شناخت خود پرداختیم که میتواند موفقیت شما را تضمین کند.
شما میبایست همواره خود اصیلتان باشید و سعی کنید با توجه به نقاط قوت و ضعف خویش، جذابیت خود را افزایش دهید و در دلها نفوذ کنید. انجام تمرینات مجموعه مقالات و یادداشت آنها، به شما کمک میکند تا بر رشد تدریجی خود و شناخت خود نظارت کنید و تلاشهای خود را در جهتی درست متمرکز کنید.
آیا شما مجموعه مقالات اخیر ما در مورد چگونگی داشتن گفتوگویی مؤثر را مطالعه نمودید؟ این مقالات در مورد 9 کد رفتاری با عناوین ارتباط چشمی، نحوه ایستادن، حالات چهره، لباس پوشیدن، فن بیان و سخنوری، مهارت کلامی، جلب توجه مخاطب و شوخ طبعی است. به نظر شما چرا برخی افراد در استفاده از این مقالات مشکل دارند ولی برخی دیگر، با کمک همین مقالات و کتب و بدون صرف پول و هزینه اضافی بهراحتی رشد میکنند؟ آیا موافقیت که فرد باید در ابتدا خود را بشناسد و سپس اقدام به طی نمودن مسیر رشد و توسعه فردی نماید؟
منبع: